Zeewier… het nieuwe superfood.

Nieuw is overigens betrekkelijk, want zeewier was ook in de oudheid al een geliefd voedingsmiddel en medicijn. Al meer dan 10.000 jaar geleden werd zeewier in Azië als een zeer waardevol product gezien, en het Boeddhisme adviseert al eeuwen lang om zeewier te eten.

De volkeren in het westen van Europa die langs de kust leven (Ierland, Wales, Bretagne) kennen van oudsher gerechten waarin zeewier wordt verwerkt, en ook de oude Grieken en de Scandinaviërs aten zeewier. En niet zonder reden: zeewier bevat enorm veel waardevolle stoffen die onze gezondheid een forse boost kunnen geven, en het is nog lekker ook (maar ik geef toe, je moet er misschien van leren houden).

Ruwweg kun je zeewier in drie soorten verdelen: de groenwieren, bruinwieren en roodwieren. De verschillen in kleur worden veroorzaakt door de verschillende pigmentsamenstellingen. Hoe meer chlorofyl, des te groener het wier.

Dus wat zit er in, wat doet het voor onze gezondheid en bovenal: hoe krijgen we het dan binnen? (Als je geen zin hebt om alles te lezen kun je ook doorscrollen naar het recept aan het einde).

Wat er allemaal in zit

Zeewier zit boordevol waardevolle stoffen die een enorme bijdrage leveren aan onze gezondheid. De belangrijkste zijn:

Chlorofyl
Werkt reinigend op het spijsverteringsstelsel omdat het toxische stoffen aan zich kan binden en helpt het zuur-base evenwicht in het lichaam herstellen. Ook blijkt het pijn-verlichtend te werken bij mensen met chronische alvleesklierontsteking. Interessant is dat chlorofyl nagenoeg identiek is aan hemoglobine (de stof die rode bloedlichaampjes hun kleur verleent en waaraan zuurstof gekoppeld wordt). Bij hemoglobine is het middelste atoom echter ijzer en bij chlorofyl is het magnesium. Zeewier is dus een goede natuurlijke bron van magnesium.

Magnesium
Belangrijk voor de stofwisseling, werkt tegen (spier)verkrampingen en stress, belangrijk voor de calciumopname in botten, helpt de suikerstofwisseling reguleren, en is nodig voor ca 300 cellulaire reacties.

Calcium
Belangrijk voor de stevigheid van botten en tanden, het geleiden van zenuwprikkels (en daarmee voor de regulatie van de hartslag) en wondheling.

Kalium
Nodig voor het zuur-base evenwicht in het lichaam, het geleiden van zenuwprikkels, spiercontracties, de suikerhuishouding, de nierfunctie en de regulatie van hartslag en bloeddruk.

Natrium
Nodig voor het zuur-base evenwicht in het lichaam, de vochthuishouding, en de zenuwprikkelgeleiding. Ook nodig om Kalium en Chloor in balans te houden.

Jodium
Een van de belangrijkste stoffen voor de aanmaak van stofwisselingshormonen. Het is daarnaast essentieel voor een goed functionerend zenuwstelsel, werkt anti-viraal en helpt het lichaam bij de ontgifting. Jodium stimuleert verder apoptose (het “zelfmoordmechanisme” van abnormaal functionerende cellen).

Vezels
Zeewier bevat enorm veel vezels, en deel ervan is ook nog prebiotisch (dus voedsel voor de ‘goede’ bacteriën in onze darmen). Vezels vertragen de suikerpiek in het bloed die ontstaat na het eten van (snelle) koolhydraten en zijn daardoor uitstekend geschikt om in te zetten bij een bloedsuiker-stabiliserend dieet (bv bij Diabetes). Daarnaast zijn ze essentieel voor een goede darmwerking.

Essentiële suikers
Ook wel ‘glyconutrienten’ genoemd. Deze suikers (niet te verwarren met kristalsuiker!) werken als antennes die bevestigd zijn op onze celwanden, waardoor de cellen met elkaar kunnen communiceren. Dit is enorm belangrijk voor het aansturen van een groot aantal lichaamsprocessen, waaronder het immuunsysteem, de spijsvertering, de produktie van hormonen en het functioneren van ons brein.
In verschillende soorten zeewier tref je fucose, xylose, mannose, galactose, en N-acetyl galactosamine aan, 5 van de 8 essentiële suikers.

Eiwitten
Zeewier heeft een hoog gehalte aan hoogwaardige eiwitten. Sommige soorten (zoals zeesla) bevatten tot 25% (percentage in droge stof). Deze eiwitten hebben een gunstiger mix van essentiële aminozuren (de bouwstoffen van eiwitten) dan die van landplanten, waardoor er minder van nodig is om aan de behoefte van het lichaam te voldoen. Zeewier is dus een efficiëntere bron van eiwitten dan veel op het land geteelde planten.

Vetzuren
Zeewier bevat substantiële hoeveelheden EPA (Eicosapentaeenzuur) en DHA (docosahexaeenzuur), beiden essentiële vetzuren (omega 3) die bekend staan om hun gezondheidsvoordelen. Zeewier is daardoor een goede vegetarische bron van deze vetzuren (het alternatief is visolie).

Tryptofaan
Zeewier bevat tryptofaan, wat kan worden omgezet in serotonine, ook wel bekend als “gelukshormoon”. Uit serotonine wordt weer melatonine gevormd, wat belangrijk is voor ons dag-nacht ritme (samen met cortisol).

Astaxanthine (anti-oxidant)
Antioxidanten zijn voedingsstoffen die ons beschermen tegen de stoffen die ontstaan als gevolg van de verbranding (onder invloed van zuurstof) in onze weefsels. Astaxanthine behoort tot de krachtigste en veelzijdigste antioxidanten die in de natuur voorkomen, en is overal in het lichaam werkzaam (ogen, bloedvaten, spieren, huid, hersenen, gewrichten, hart, lever, alvleesklier, nieren et cetera). Het helpt bij het tegengaan van verouderingsprocessen door oxidatieve stress en ontsteking, en ondersteunt en reguleert de werking van het immuunsysteem.

Vitamine B
Met name de roodwieren bevatten 5 van de vitamines uit de B familie, die essentieel is voor onze energiehuishouding.

Wat het allemaal doet

Zeewier kan dus een uitstekende bijdrage leveren aan onze gezondheid, want het:

• helpt bij opbouw en ondersteuning van het darm microbioom
• zorgt voor verbetering opname van vetzuren en mineralen
• helpt afval- en gifstoffen te verwijderen en draagt zo bij aan reiniging van het spijsverteringsstelsel, de nieren, het bloed en de lymfe
• ondersteunt de werking van hart, lever, nieren, bijnieren, darmen, maag
• ondersteunt het immuunsysteem
• helpt bij het in stand houden van een goede bloedsuikerspiegel
• draagt bij aan een gezonde cholesterolspiegel
• brengt verlichting bij chronische reuma en artrose
• brengt verlichting bij allergieën

Het is opvallend dat in gebieden waar de inwoners een relatief hoge consumptie hebben van zeewier, minder hart- en vaatziekten en minder gevallen van hoge bloeddruk voorkomen.

Behalve in eten wordt zeewier overigens ook verwerkt in cosmetica, tandpasta, kunstmest, en voor het maken van diverse biochemische materialen zoals alcoholen en gommen.

Maar nu praktisch

Want van dat beetje zeewier in je tandpasta merk je niet zoveel, dus hoe zorg je nou dat je het binnenkrijgt? Op een lekkere en verantwoorde manier uiteraard (want gewoon naar de kust gaan en wier van de rotsen afschrapen is het ook niet helemaal voor een beginner).

Meestal wordt zeewier gedroogd verkocht, maar steeds meer (bio)supermarkten verkopen verse zeewiersalades, -bugers en -smeersels. Ook kun je zeewier chips kopen (geroosterd nori), gedroogde vellen voor de sushi (ook nori), zout met zeewier erin en gedroogde vlokken die je over je salade, soep of andere gerechten kunt strooien. En er is sinds kort een bedrijf wat zeewier-’pasta’ en zeewier-’bacon’ verkoopt. Chocolade met zeewier ben ik nog niet tegengekomen….maar chocolade met zeezout is erg lekker, dus het zou moeten kunnen. Experiment voor de volgende keer dan maar.

Je moet zeewier overigens niet onbeperkt consumeren, want zeewier kan ook toxische stoffen uit het zeewater opnemen. Over het algemeen vormen wieren uit de Noordzee een minder groot risico dan wieren uit Azië, maar uiteindelijk hangt het af van de kwaliteit van het water en het moment van oogsten. Dit geldt dus ook voor superfoods en supplementen uit zeewier (bv kelp)! Een gezonde aanvulling is 5 tot 10 gram gedroogd zeewier of ongeveer 25 gram verse zeewier per dag.

En hoe smaakt het dan

Umami… Japans voor ‘heerlijke smaak’. Moeilijk te omschrijven maar hartig komt in de buurt. De smaak is afkomstig van het in zeewier aanwezige glutaminezuur, wat overigens ook voorkomt in paddenstoelen, gistextract, sojasaus, en diverse (oudere) kazen. Dan heb je een idee, maar je moet het denk ik gewoon ervaren.

Dus daarom een van mijn favoriete zeewiersalades:

Zeewiersalade op zijn Japans

Ingredienten

• 30 g wakame of gemengd gedroogd zeewier (natuurvoedingswinkel, Japanse toko)
• 25 g bosui, sjalot of rode ui, fijngehakt
• 2 el sojasaus (bij voorkeur Kikkoman) of tamari
• 1 el rijstwijn of andere milde azijn
• 1 tl suiker (of naar smaak)
• 1/2 – 1 el sesamolie (of naar smaak)
• snufje cayennepeper of zwarte peper
• zout (naar wens, vaak niet nodig)
• geroosterd sesamzaad

Werkwijze

• Spoel het zeewier af en laat het ca. 10 minuten weken in lauwwarm water.
• Giet af en knijp voorzichtig het overtollige water eruit. Je kunt het ook in een stukje keukenpapier uitknijpen. Het zal een beetje slijmerig zijn.
• Hak het zeewier fijn; verwijder harde stukjes.
• Meng met de overige ingredienten en bestrooi met sesamzaad. Blijft in de koelkast ca 3 dagen goed. Lekker bij Aziatisch eten, zo als snack of op je boterham met bijvoorbeeld avocado.

Allergenen: sesam, MSG (lees het etiket van de sojasaus; Kikkoman heeft een natuurlijk gebrouwen saus zonder MSG)

Meer lezen:
www.seamorefood.com
www.wur.nl
www.seaweed.ie
www.anthropology.net
www.zeewierwijzer.nl